Międzynarodowe małżeństwa przestają być obecnie czymś zaskakującym – w wielu krajach są już standardem. Niestety oznacza to również, że standardem stają się międzynarodowe rozwody. O ile jednak zawarcie małżeństwa międzynarodowego należy do stosunkowo prostych działań, to rozwód nastręcza już nieco więcej trudności. Jak przeprowadzić rozwód w obcokrajowcem w jednym z państw Unii Europejskiej, a jak poza nią?
Rozwód z obcokrajowcem z Unii Europejskiej – gdzie o niego wnieść?
Gdzie złożyć pozew o rozwód? Rozwód z obcokrajowcem w Polsce nie zawsze jest możliwy, sąd bowiem wybierany jest na podstawie miejsca zamieszkania małżonków. W Unii Europejskiej sprawa jest ułatwiona – już w 2003 roku wprowadzono rozporządzenie dotyczące jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej (Rozporządzenie Rady nr 2201/2003 z dnia 27 listopada 2003 r.).
W związku z tym sądem właściwym będzie sąd na terytorium:
- państwa, w którym zamieszkuje oboje małżonków,
- państwa, w którym ostatnio mieszkała para, pod warunkiem, że jedno z małżonków dalej w nim zamieszkuje,
- państwa, w którym mieszka jedno z małżonków, jeśli razem składali wniosek,
- państwa, w którym mieszka współmałżonek składającego wniosek,
- państwa, w którym mieszka składający wniosek, pod warunkiem, że zamieszkiwał w nim co najmniej 6 miesięcy przed złożeniem wniosku oraz jest obywatelem tego kraju,
- państwa, w którym mieszka składający wniosek, pod warunkiem, że zamieszkiwał w nim co najmniej 1 rok przed złożeniem wniosku, jeśli nie jest obywatelem tego kraju.
Jeśli wcześniej orzeczona została separacja (więcej o separacji napisaliśmy w tekście: „Rozwód a separacja – czym się różnią?”), to o rozwodzie będzie orzekał ten sam sąd. Sąd ten może również rozstrzygać kwestie dotyczące odpowiedzialności rodzicielskiej, jeśli dziecko małżonków zamieszkuje w tym samym kraju.
Rozwód z obcokrajowcem spoza UE
W przypadku, gdy jedno z małżonków nie posiada obywatelstwa żadnego z państw UE, o tym, który sąd będzie właściwy, zadecydują przepisy Kodeksu postępowania cywilnego dotyczące jurysdykcji krajowej.
Sąd w Polsce okaże się właściwy, jeśli:
- małżonek składający wniosek o rozwód przez co najmniej rok przed złożeniem wniosku zamieszkiwał w Polsce lub miał tu miejsce stałego pobytu,
- małżonek składający wniosek jest obywatelem polskim oraz przez co najmniej sześć miesięcy przed złożeniem wniosku zamieszkiwał na terenie Polski,
- oboje małżonkowie posiadają polskie obywatelstwo,
- ostatnim miejscem zamieszkania lub miejscem stałego pobytu obojga małżonków była Polska, a jedno z nich nadal mieszka lub na stałe przebywa w Polsce.
Rozwód z cudzoziemcem a zastosowane prawo
Rozwód z cudzoziemcem może odbywać się w Polsce, jednak nie oznacza to automatycznie, że stosować się będzie do niego polskie prawo. Czasem zdarza się, że zastosowanie ma prawo innego kraju. Z czego to wynika?
W pierwszej kolejności zastosowanie ma wspólne prawo ojczyste małżonków. Oznacza to, że jeśli jeden małżonek ma obywatelstwo polskie, a drugi polskie i np. niemieckie, to rozwód będzie orzekany zgodnie z prawem polskim.
Jeśli małżonkowie nie posiadają wspólnego prawa ojczystego, stosuje się prawo państwa, w którym oboje zamieszkują. Jeśli natomiast nie zamieszkują w jednym państwie, stosuje się prawo państwa, w którym oboje mieli ostatnie miejsce wspólnego pobytu (ale tylko, jeśli jedno z nich nadal w tym państwie zamieszkuje).
Jeśli żadna z powyższych zasad nie stosuje się do małżonków, ale sprawa rozwodowa będzie odbywać się w Polsce, to stosuje się prawo polskie.
Co w sytuacji, gdy już potwierdzisz, że właściwym sądem jest sąd w Polsce? Wówczas należy przygotować się do postępowania rozwodowego. O tym, jak to zrobić, napisaliśmy w tekście: „Jak złożyć pozew o rozwód – krok po kroku”.