W utrzymaniu dziecka powinno brać udział oboje rodziców – nawet jeśli nie zdecydowali się na wspólne życie lub podjęli decyzję o rozstaniu. Gdy więc dziecko pozostaje z jednym z rodziców (w 95% przypadków – z matką), druga osoba zobowiązana jest do wsparcia finansowego. Wysokość, częstotliwość oraz formę alimentów matka i ojciec mogą ustalić między sobą indywidualnie – nie zawsze jednak dochodzą w tej kwestii do porozumienia. W takiej sytuacji o alimentach decyduje sąd. Jak uzyskać alimenty na dziecko, jak długo będą mu przysługiwały, gdzie i kiedy złożyć wniosek? Podpowiadamy.
Obowiązek alimentacyjny – kogo dotyczy?
Obowiązkiem alimentacyjnym objęci są zstępni (dzieci i wnuki) oraz wstępni (rodzice i dziadkowie), a także rodzeństwo – jeśli pozostali krewni nie są w stanie opłacać alimentów. W przypadku dziecka najczęściej oczywiście obowiązkiem alimentacyjnym objęte będzie to z rodziców, z którym dziecko nie żyje na co dzień. Bez znaczenia jest tutaj, czy rodzice są rozwiedzeni, czy też rodzic ubiega się o alimenty na dziecko nieślubne.
A czy możliwe jest uzyskanie alimentów na dzieci bez rozwodu? Nie do końca – formalnie w trakcie trwania małżeństwa nie można zasądzić alimentów. Jeśli jednak sąd uzna, że jedno z rodziców nie ma udziału w utrzymaniu dziecka, może nakazać mu przekazywanie części swoich zarobków na ten cel.
Z kolei w przypadku separacji małżonek może wystąpić z wnioskiem o zasądzenie alimentów.
Do kiedy alimenty na dzieci?
Prawo nie mówi wprost, kiedy ustaje obowiązek alimentacyjny na dzieci – stwierdza tylko, że rodzice mają obowiązek łożyć na dziecko tak długo, jak długo nie jest ono w stanie samodzielnie się utrzymać. Oznacza to więc, że alimenty na dziecko z orzeczeniem o niepełnosprawności rodzic może płacić przez całe życie – jeśli choroba lub niepełnosprawność umożliwia dziecku usamodzielnienie się.
A co z alimentami na dorosłe dziecko uczące się? Jeśli dziecko na przykład studiuje dziennie lub kontynuuje edukację w technikum, rodzic może nadal być zobowiązany do płacenia alimentów. Dziecko jednak musi wykazać chęć nauki – oznacza to m.in. zdawanie egzaminów na studiach – oraz niezdolność do samodzielnego utrzymania się (czyli jeśli dziecko studiuje zaocznie, co oznacza, że może podjąć pracę, sąd może zwolnić rodzica z obowiązku płacenia alimentów).
Jak wyliczyć alimenty na dziecko?
W Polsce nie funkcjonują tabele alimentacyjne, na podstawie których można by wyliczyć wysokość alimentów. To rodzic, składając wniosek, podaje określoną kwotę (tzw. wartość przedmiotu sporu), równą rocznej sumie żądanych alimentów. We wniosku musi też przedstawić krótko argumenty uzasadniające wysokość alimentów oraz swoją sytuację materialną.
Z kolei sąd, decydując o przyznaniu alimentów, bierze pod uwagę nie aktualną sytuację materialną pozwanego rodzica, ale jego możliwości zarobkowe oraz majątkowe. Dla przykładu, jeśli rodzic w chwili złożenia wniosku nie pracuje, ale posiada zawód lub wykształcenie pozwalające zdobyć pracę, sąd, decydując o wysokości alimentów, będzie brał pod uwagę kwotę, jaką rodzic jest w stanie zarobić, a nie to, jaką zarabia obecnie.
Ile będą wynosić alimenty na dwoje dzieci? Przede wszystkim – niekoniecznie tyle samo. Starsze dziecko może mieć przyznaną wyższą kwotę, bo zazwyczaj wraz z wiekiem rosną również potrzeby dziecka. A ile wynoszą alimenty na dziecko niepełnosprawne? Tu również nie ma określonej kwoty – zasądzone alimenty muszą wystarczyć na pokrycie potrzeb związanych z niepełnosprawnością lub chorobą dziecka.
Wniosek o alimenty na dziecko – co musi zawierać?
Jak napisać pozew o alimenty na dzieci? Powinien on zawierać:
- dane powoda i pozwanego,
- wartość przedmiotu sporu,
- termin płatności,
- uzasadnienie wysokości alimentów.
Dodatkowo do pozwu należy załączyć:
- odpis aktu urodzenia dziecka,
- dokumenty potwierdzające wysokość kosztów, jakie ponosi rodzic, pod którego opieką pozostaje dziecko,
- zaświadczenie o dochodach rodzica opiekującego się dzieckiem,
- w przypadku dziecka pochodzącego z wolne związku: zaświadczenie o uznaniu dziecka lub wyrok uznający ojcostwo,
- w przypadku rozwodu – wyrok rozwodowy.
Pozew o alimenty na dzieci należy złożyć w sądzie rejonowym. Wszystkie dokumenty powinny być w dwóch egzemplarzach. Złożenie pozwu jest bezpłatne.
Fundusz alimentacyjny – dla kogo?
Fundusz alimentacyjny przysługuje dzieciom, których rodzice nie wywiązują się z obowiązku opłacania alimentów przez co najmniej dwa miesiące. Niestety taka sytuacja jest bardzo częsta – ściągalność alimentów w Polsce wynosi niecałe 20%. Jeśli więc komornik nie jest w stanie wyegzekwować płatności od dłużnika, rodzic może starać się o wypłatę z Funduszu Alimentacyjnego. Aby ją jednak uzyskać, dochód na osobę w rodzinie nie może przekroczyć 725 zł netto miesięcznie. Maksymalna wysokość alimentów z Funduszu Alimentacyjnego to 500 zł netto.
Warto pamiętać, że złożenie wniosku o alimenty do sądu powinno być wyjściem ostatecznym. Przed podjęciem takiej decyzji warto spróbować rozwiązać sprawę podczas spotkania z drugim rodzicem, w obecności prawnika – kodeks rodzinny uznaje ważność sporządzonej wówczas umowy alimentacyjnej, jest to też rozwiązanie znacznie szybsze. Jeśli jednak rodzice dziecka nie mogą dojść do porozumienia, ostateczną decyzję podejmuje sąd rejonowy.