Jeśli małżeństwo podejmuje decyzję o rozwodzie, a pod swoją opieką ma małoletnie dzieci, konieczne będzie ustanowienie przez sąd władzy rodzicielskiej. To sytuacja powszechna w Polsce, jednak wiedza wielu rodziców na temat tego, jak walczyć o władzę rodzicielską, wciąż jest niewielka. Z czego może wynikać decyzja sądu, jakie dokumenty należy złożyć, by uzyskać orzeczenie i na co należy być przygotowanym? Wyjaśniamy.
Władza rodzicielska, według kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, opiera się na trzech filarach:
Zazwyczaj władzę rodzicielską posiada oboje rodziców. Co jednak dzieje się, gdy małżeństwo podejmuje decyzję o rozwodzie?
Sąd, orzekając o rozwodzie małżeństwa posiadającego małoletnie dzieci, musi ustanowić władzę rodzicielską. Może to zrobić na kilka sposobów:
Decydując o opiece nad dzieckiem po rozwodzie, sąd bierze pod uwagę przede wszystkim dobro małoletniego. Nawet jeśli rodzice dojdą do porozumienia o przyznaniu władzy rodzicielskiej, tworząc plan wychowawczy, sąd może podjąć inną decyzję, jeśli uzna, że tym sposobem lepiej zadba o dobro dziecka. Ważna jest również kwestia rodzeństwa – sąd dba o to, by, w miarę możliwości, wychowywało się ono wspólnie.
Wspólna władza rodzicielska po rozwodzie oznacza, że zarówno matka, jak i ojciec mają udział w ważnych decyzjach dotyczących wychowania – takich jak na przykład wybór szkoły czy leczenie.
Ograniczenie władzy rodzicielskiej nie jest tożsame z ograniczeniem kontaktów z dzieckiem. Te pojęcia bardzo często są mylone – tymczasem jeśli dziecko mieszka na stałe z matką, a ojca odwiedza w weekendy, to wcale nie oznacza, że któreś z rodziców ma ograniczoną władzę rodzicielską. Po prostu taki został ustalony plan wychowawczy – czy to w porozumieniu między rodzicami, czy to za pośrednictwem sądu.
Kontakty z dzieckiem należą do praw rodzica – ale także jego obowiązków. Oznacza to, że jeśli jedno z rodziców zaprzestania kontaktowania się z potomkiem, drugi rodzic na podstawie tego może wystąpić z wnioskiem o ograniczenie lub pozbawienie władzy rodzicielskiej.
Naprzemienna opieka oznacza, że zarówno ojciec, jak i matka sprawują opiekę nad dzieckiem po rozwodzie, dzieląc się nią po równo. W takiej sytuacji dziecko zazwyczaj raz mieszka u jednego rodzica, raz u drugiego (zmieniając miejsce zamieszkania na przykład co jeden lub dwa tygodnie). Sąd może jednak odmówić takiego rozwiązania, jeśli rodzice mieszkają w różnych miejscowościach – z uwagi na to, że dziecko powinno uczęszczać do jednej szkoły.
Zaletą naprzemiennej opieki nad dzieckiem jest utrzymanie równej więzi z obojgiem rodziców. Wadą z kolei fakt, że w dłuższym okresie takie rozwiązanie może być dla dziecka męczące. Sądy w Polsce coraz częściej decydują się na przyznanie naprzemiennej opieki nad dzieckiem, warunkiem jednak jest perspektywa zgodnego działania obojga rodziców. Jeśli więc sąd uzna, że rodzice nie są w stanie dojść do porozumienia, a tym samym sytuacja może skrzywdzić dziecko – odrzuci wniosek.
Sprawa o pozbawienie władzy rodzicielskiej może zostać wszczęta na wniosek rodzica lub z urzędu – gdy sąd rejonowy otrzyma zawiadomienie, np. od policji, że rodzic narusza dobro dziecka.
Kiedy sąd może pozbawić rodzica władzy rodzicielskiej? W kilku przypadkach:
Jak już było wspomniane, pozbawienie władzy rodzicielskiej nie jest równoznaczne z ograniczeniem kontaktów z dzieckiem – ta kwestia rozpatrywana jest osobno.
Zastanawiasz się, jak uzyskać alimenty na dziecko? Szczegółowo na ten temat pisaliśmy tutaj.