Każdemu dziecku przysługuje prawo do wychowania w rodzinie. Co jednak, gdy rodzice postanowili się rozwieść? Walka o dziecko w sądzie może być trudna, zarówno dla rodziców, jak i dla dzieci. Dlatego już zawczasu należy pomyśleć, jak przygotować dziecko do rozwodu. Jedną z często podnoszonych kwestii jest rozdzielanie rodzeństwa przy rozwodzie. Czy sąd rozdziela rodzeństwo? A może prawo gwarantuje dzieciom możliwość wspólnego wychowywania się?
Wydając wyrok rozwodowy sąd, jeśli para małżeńska posiada wspólne dziecko, jest zobowiązany do rozstrzygnięcia o podziale opieki nad dzieckiem, kontaktach z dzieckiem po rozwodzie oraz o świadczeniach, jakie rodzice muszą ponieść na małoletniego potomka. Co jednak, gdy para posiada więcej niż jedno dziecko? Czy sąd zobowiązany jest do takiego orzeczenia, które wskaże na wspólne wychowywanie rodzeństwa, czy może też zdecydować o rozdzieleniu rodzeństwa przy rozwodzie?
Zagadnienie to wprost zostało uregulowane w prawie. Zgodnie z art. 107 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego „rodzeństwo powinno wychowywać się wspólnie, chyba że dobro dziecka wymaga innego rozstrzygnięcia”. Regułę tę potwierdza wcześniejszy artykuł KRO – art. 58 dotyczący rozwodu. Zatem rozdzielenie rodzeństwa po rozwodzie jest dopuszczalne, ale może to odbyć się jedynie w przypadku, gdy przemawia za tym dobro dzieci. Dobro dziecka to pojęcie otwarte. Przyjmuje się, że składa się na nie zarówno rozwój fizyczny dziecka, rozwój duchowy i moralny oraz kształcenie i wychowanie, ale i względy materialne.
W praktyce rozdzielenie rodzeństwa przy rozwodzie to sytuacja raczej rzadka, a potwierdza to orzecznictwo sądów, które rozdzielenie rodzeństwa przy rozwodzie traktują jako sytuację absolutnie wyjątkową.
Przeczytaj także: Ograniczenie praw rodzicielskich a pozbawienie praw rodzicielskich - czym się różnią i jakie są do nich przesłanki?
Możliwa jest także sytuacja, w której rodzice zawierają porozumienie w przedmiocie wychowania i zamieszkania dzieci, w którym wskażą na rozdzielenie rodzeństwa. Jeżeli sąd uzna je za zgodne z dobrem dziecka, to może je uwzględnić. Jednak to sytuacja nietypowa. Częściej zdarza się, że skłóceni rodzice prowadzą walkę o dziecko w sądzie. Jedno z nich rodzeństwa rozdzielać nie chce, a drugie kieruje do sądu wniosek, by w wyroku rozwodowym rozdzielić dzieci. Wtedy sąd musi wyważyć argumenty obu stron, zawsze w pierwszej kolejności biorąc pod uwagę dobro dzieci.
Dopuszczalna jest też sytuacja, kiedy dziecko może zdecydować z którym rodzicem chce mieszkać. Najczęściej sąd zapyta o to dziecko na wniosek któregoś z rodziców, przy czym, aby dziecko mogło się przed sądem wypowiedzieć i decydować o sobie, musi być odpowiednio dojrzałe. Jednak decyzja dziecka o miejscu zamieszkania nie jest dla sądu wiążąca. Może on, ale nie musi, brać tego pod uwagę.
Jednym z najważniejszych zagadnień w przypadku rozwodu jest opieka nad dzieckiem po rozstaniu rodziców. Jak już wskazano wcześniej, o tym, komu będzie przysługiwać prawo do opieki nad dzieckiem po rozwodzie, decyduje sąd w wyroku rozwodowym.
Możliwe jest, że gdy rodzice żyją osobno, sąd przyzna prawo do opieki nad dzieckiem po rozwodzie obojgu rodzicom albo tylko jednemu z nich, ograniczając władzę rodzicielską drugiemu. Temu rodzicowi przysługuje wówczas prawo do uregulowania kontaktów z dzieckiem po rozwodzie. Ale nie zawsze musi tak być, możliwe jest przyznanie opieki nad dzieckiem obojgu rodzicom. Żeby tak się stało, muszą oni zawrzeć porozumienie o wykonywaniu władzy rodzicielskiej i kontaktach. Sąd może takie porozumienie uznać lub, gdy narusza ono dobro dziecka, odrzucić je i samemu ustalić podział opieki nad dzieckiem po rozwodzie.
Przeczytaj także: Wniosek o ograniczenie władzy rodzicielskiej i alimenty – jak się ze sobą łączą?
W przypadku rozwodu bez orzekania o winie, rodzice często zawierają porozumienie w sprawie podziału opieki nad dzieckiem po rozwodzie, a takie porozumienie potwierdza sąd. Wówczas możliwe jest, że rodzice ustalają opiekę nad dzieckiem w formie planu, który następnie muszą zgodnie realizować. Możliwe jest np. ustalenie tzw. opieki naprzemiennej, kiedy dziecko np. pół miesiąca spędza u jednego z rodziców, a pół u drugiego.
Jednak i w tym przypadku możliwe jest, że sąd orzeknie o podziale władzy rodzicielskiej i kontaktach z dzieckiem po rozwodzie na zasadach ogólnych.
W przypadku dzieci najmłodszych, w szczególności noworodków, generalnie, za Sądem Najwyższym, przyjmuje się, że dziecko powinno zostać przy matce, ze względu na jej konstrukcję psychiczną – większą czułość, troskę i uczuciowość.
Rozwód to sytuacja stresująca nie tylko dla małżonków, ale i ich dzieci. Dlatego warto zastanowić się i zasięgnąć porad, jak powiedzieć dzieciom o rozwodzie i jak rozmawiać z dzieckiem o rozwodzie. Warto też zapamiętać, że co do zasady rodzeństwo powinno wychowywać się razem, ale zawsze kwestią kluczową jest dobro dziecka. W kwestiach prawnych pomogą specjaliści z Kancelarii Śledczej.