Tematyka dotycząca władzy rodzicielskiej i alimentów jest szczególnie istotna, ponieważ dotyczy wychowania i opieki nad dziećmi oraz zabezpieczenia ich przyszłości. Jednym z najczęściej zadawanych przez rodziców pytań jest to, jak wpływają na siebie ograniczenie władzy rodzicielskiej, a nawet jej całkowite pozbawienie, i alimenty. Czy jedno z nich wyklucza drugie, a może wręcz odwrotnie – stanowi do niego podstawę?
W pierwszej kolejności należy zdefiniować czym jest władza rodzicielska. To całokształt obowiązków i praw rodziców wobec dziecka. Zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym, na władzę rodzicielską składają się w szczególności prawa do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka, a także do reprezentowania go. Pod władzą rodzicielską dziecko zostaje do osiągnięcia pełnoletności. Ograniczenie władzy rodzicielskiej możliwe jest w przypadku zagrożenia dobra dziecka przez niewłaściwe wykonywanie władzy rodzicielskiej, czyli np. znikome zainteresowanie się jego sprawami. Drugi przypadek występuje, gdy rodzice dziecka żyją w rozłączeniu. Wówczas jednemu z nich sąd może ograniczyć władzę rodzicielską.
Przeczytaj także: Ograniczenie władzy rodzicielskiej – jak się bronić?
Z kolei obowiązek alimentacyjny to obowiązek łożenia środków na zaspokojenie uzasadnionych potrzeb w kręgu najbliższej rodziny. Innymi słowy, przekazywanie pieniędzy na podstawowe (choć nie tylko) potrzeby, takie jak mieszkanie, żywność, edukacja itd. Dotyczy zarówno małżonka, jak i dzieci. Może być nakładany przez sąd, kiedy jedno z rodziców nie wywiązuje się ze swoich obowiązków lub unika dobrowolnego świadczenia środków na rzecz dzieci.
Przeczytaj także: Kiedy możemy ubiegać się o wyższe alimenty?
Oba te zagadnienie należy rozróżnić i traktować niejako osobno. Mogą one występować równocześnie, ale jedno nie ma wpływu na drugie. Innymi słowy, ograniczenie władzy rodzicielskiej nie będzie miało wpływu na obowiązek alimentacyjny. Ten drugi spoczywa bowiem w pierwszej kolejności na biologicznych rodzicach, nawet jeżeli ich władza rodzicielska będzie ograniczona.
Jednak są przypadki, w których można je niejako połączyć.
Przeczytaj także: Jak złożyć pozew rozwodowy krok po kroku.
Ograniczenie praw rodzicielskich i alimenty mogą mieć na siebie wpływ. Na przykład wtedy, kiedy dochodzi do ograniczenia praw rodzicielskich ojcu z powodu tego, że mieszka gdzie indziej i w praktyce nie sprawuje pieczy nad dzieckiem, czyli nie wykonuje obowiązku wynikającego z władzy rodzicielskiej. Sąd może nałożyć wtedy na niego obowiązek alimentacyjny.
Przeczytaj także: Alimenty mogą być niższe. Kiedy możesz wnioskować o ich obniżenie?
Ze względów proceduralnych niemożliwe jest jednoczesne złożenie pozwu o alimenty i ograniczenie władzy rodzicielskiej. Prośby te – jedną o ograniczenie władzy rodzicielskiej, drugą o nałożenie alimentów – należy sformułować w dwóch odrębnych pismach, ponieważ rozpatrywane są w dwóch różnych trybach. W przypadku ograniczenia władzy rodzicielskiej do sądu składa się wniosek, który ten rozpatruje w postępowaniu nieprocesowym. Pozew o alimenty rozpatrywany jest w trybie procesowym.
Wzory pism można znaleźć na stronach sądów, jednak ze względu na to, że sprawy dotyczące praw rodzicielskich i alimentów, są zazwyczaj skomplikowane. Kancelaria Śledcza rekomenduje skorzystanie z porad ekspertów, a nie wypełnianie wzorów samodzielnie.
Któreś z rodziców może zostać przez sąd pozbawione całkowicie władzy rodzicielskiej. Jest to rozwiązanie surowe i ostateczne, stosowane, gdy inne środki zawiodły. Powody odebrania praw rodzicielskich matce lub ojcu to m.in. stosowanie agresji wobec dzieci, skrajne zaniedbania, odsiadywanie wyroku w więzieniu, co uniemożliwa realizowanie władzy rodzicielskiej.
Przeczytaj także: Sprawy rozwodowe – czy sąd rozdziela rodzeństwo?
Rodzi to zatem pytanie, czy pozbawienie praw rodzicielskich zwalnia z płacenia alimentów?
To jedno z pytań często zadawanych przez naszych klientów. Najkrócej rzec ujmując – nie. Pozbawienie praw rodzicielskich, podobnie jak ich ograniczenie, nie zwalania z obowiązku utrzymywania dziecka. Oznacza jedynie, że rodzić nie ma już możliwości decydowania o dziecku. A może zdarzyć się nawet wręcz odwrotnie – uchylanie się od płacenia alimentów może poskutkować pozbawieniem praw rodzicielskich.
Przeczytaj także: Jak przygotować się do rozwodu?
Kolejne zagadnienie to zrzeczenie się praw rodzicielskich a alimenty. Również w tym przypadku, zrzeczenie się praw rodzicielskich przed sądem nie będzie miało wpływu na wywiązanie się obowiązku alimentacyjnego. Alimenty pozostają niezależne od władzy rodzicielskiej.
Pozbawienie praw rodzicielskich jednego z rodziców nie wpływa także na otrzymywanie alimentów z funduszu alimentacyjnego.
Przeczytaj także: Ograniczenie praw rodzicielskich a pozbawienie praw rodzicielskich – czym się różnią i jakie są do nich przesłanki?
Ograniczenie władzy rodzicielskiej lub jej całkowite pozbawienie zasadniczo nie wpływa na obwiązek zapłaty alimentów. Oba tematy powinno się je traktować oddzielnie, jednakże czasem się przenikają, zazwyczaj z korzyścią dla dziecka. Wszelkie niuanse tych zagadnień wytłumaczą prawnicy z Kancelarii Śledczej.