Jak napisać testament?

Zazwyczaj o testamencie zaczynamy myśleć dopiero na starość. Ma to oczywiście związek z przeczuciem, że śmierć nie jest już aż tak odległą perspektywą. Ale ważny jest również fakt, że po wielu latach pracy mamy majątek, którym chcemy móc rozdysponować zgodnie z własną wolą. Niemniej, testament warto przygotować znacznie wcześniej. Dzięki temu my sami, ale i nasi najbliżsi, jesteśmy przygotowani na każdą okoliczność. A jeśli zmienimy zdanie – testament zawsze możemy zniszczyć i napisać nowy. Oto jak napisać testament, aby nie musieć obawiać się o jego ważność.

Rodzaje testamentów

Oczywiście testamentu spisywać nie musimy – nasi najbliżsi i tak otrzymają po nas spadek. Ale jeśli chcemy rozdzielić swoją własność w inny sposób, niż określa to ustawa o dziedziczeniu, testament jest niezbędny. Prawo dzieli testamenty na tak zwane zwykłe i szczegółowe. Testament zwykły to testament własnoręcznie napisany (odręczny), notarialny oraz allograficzny.

Testament odręczny (holograficzny)

Jeśli chcemy sporządzić testament własnoręcznie, to musimy pamiętać, że musi być od w całości napisany pismem odręcznym. Niedozwolone jest spisanie testamentu na komputerze lub maszynie do napisania i następnie podpisanie go. Testament, oprócz samej treści, musi posiadać datę spisania oraz nasz podpis. Testament może dotyczyć jedynie nas samych. Więc nawet jeśli posiadamy wspólny majątek z partnerką/partnerem, musi ona/on sporządzić osobny testament.

Testament notarialny

Testament notarialny sporządzany jest w obecności notariusza i jest również przez niego sygnowany. Za taką usługę zapłacimy 50 zł. Dlaczego warto wybrać testament spisany u notariusza. Przede wszystkim dlatego, że taki dokument znacznie trudniej podważyć, czy to pod względem poczytalności autora czy też kwestii bycia sporządzonym pod przymusem.

Testament allograficzny

Testament nie musi zostać spisany, może również przybrać formę ustną. Jedną z dwóch takich rodzajów testamentu ustnego, jest testament allograficzny. Wypowiedzieć go musimy w obecności dwóch świadków oraz urzędnika. Tym ostatnim może być wójt, burmistrz, prezydent miasta, sekretarz gminy czy kierownik urzędu stanu cywilnego.

Testament szczegółowy

Istnieje kilka rodzajów testamentów specjalnych. Pierwszy to testament ustny wypowiedziany w obecności trzech świadków. Aby zachował ważność, powinien w przeciągu roku zostać spisany i podpisany przez minimum dwóch z trzech świadków. Testament podróżny możemy sporządzić w samolocie lub na statku. Swoją wolę przekazujemy kapitanowi/dowódcy lub jego zastępcy w obecności dwóch dodatkowych świadków. Ten testament również musi zostać następnie spisany. I w końcu testament wojskowy. Jego zasady zostały opisane w rozporządzeniu Ministra Obrony Narodowej wydanym w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwości. Jak widać wszystkie te rodzaje testamentów szczegółowych zostają przygotowane w obliczu niespodziewanej sytuacji. Jeśli wolimy uniknąć konieczności przekazywania swojej woli obcym osobom, pomyślmy nad spisaniem dokumentu zawczasu.

Testament a zachowek

Z testamentem wiążą się także inne pojęcia, jak chociażby zachowek. Prawo spadkowe mianem zachowku określa pewną część spadku, która przypada najbliższym osobom zmarłego. Aby otrzymać zachowek nie trzeba być wymienionym w testamencie. Jeśli więc bliski nam członek rodziny nie ujął nas w dokumencie albo przyznał nam mniej, niż przewiduje to prawo, nadal możemy wnioskować o przyznanie nam zachowku. O tym ile nam się należy, stanowi kodeks prawa cywilnego, a dokładniej art. 991 § 1: „zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek)”. Jednakże nie otrzymamy zachowku, jeśli zostaliśmy wydziedziczeni.

Testament z wydziedziczeniem

Testament z wydziedziczeniem pozwala nam odebrać dowolnej, bliskiej nam osobie, jej prawo do zachowku. Taki testament sporządzimy u notariusza w cenie 150 zł. Musimy pamiętać, że wydziedziczeniem nie jest po prostu pominięcie kogoś w zapisie. Jak wyjaśniliśmy wyżej, nie wspomniana w dokumencie osoba nadal może ubiegać się o zachowek. Ale tego prawa nie będzie miała, jeśli zostanie wydziedziczona. Jednakże, aby móc kogoś wydziedziczyć, musimy podać bardzo konkretny powód, który wpisuje się w określone prawem przesłanki do wydziedziczenia.

Aby móc kogoś wydziedziczyć, osoba ta musi wpisywać się w któreś z następujących zachowań:

• „Wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego.” Co to może oznaczać? Jeśli nasz bliski utrzymuje się z działalności przestępczej, prostytucji, wyłudzonych zasiłków albo jeśli jest hazardzistą, alkoholikiem, narkomanem (mamy więc podejrzenie, że roztrwoni nasz majątek), to możemy użyć tego argumentu.
• „Dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci.” Umyślne przestępstwo potwierdzone jest wyrokiem sądowym. Natomiast obraza czci może wystąpić wtedy, gdy nasz bliski publicznie i notorycznie nas obraża, na przykład z użyciem wulgarnych słów.
• „Uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.” Jeśli bliski zerwał z nami wszelki kontakt, nie pomaga nam, uchyla się od prawnie zarządzonych obowiązków (alimenty), to jest to podstawa do wydziedziczenia.

Co ważne, podając argument za wydziedziczeniem kogoś, musimy dokładnie opisać swój powód. Nie wystarczy wpisać którejś z powyższych regułek. Konieczne jest opisanie konkretnych zachowań i wydarzeń.

Testament a rozwód

A kiedy nasz małżonek nie będzie po nas dziedziczył? Jeśli uzyskaliśmy sądowy rozwód, to nie musimy wydziedziczać eks-partnera. Nie otrzyma on/ona po nas spadku także wtedy, gdy sąd orzekł separację oraz w sytuacji, gdy przed śmiercią złożyliśmy pozew o rozwód lub separację z orzeczeniem o winie małżonka, który okazał się zasadny. Ale spadek pojawia się również w innym kontekście rozwodu – jako część wspólnego majątku do podziału. Jeśli chodzi o podział majątku, to spadek mu nie podlega (bo należy do majątku osobistego małżonka), chyba że dotyczy to przedmiotów codziennego użytku (meble, sprzęt AGD i RTV), z których korzystało oboje małżonków.

Pamiętajmy – jeśli mamy jakiekolwiek pytania albo wątpliwości w temacie testamentu, czy to naszego czy bliskiej nam, zmarłej osoby, nie wahajmy się kontaktu z notariuszem. Pomoże on nam rozwiać nasze wątpliwości i zabezpieczyć swoją przyszłość.