Choć dla wielu osób słowo „stalking” wciąż nie jest jasne i brzmi obco, to badania Instytutu Ekspertyz Sądowych na zlecenie Ministerstwa Sprawiedliwości pokazują, że doświadczyło go nawet 3 miliony Polaków i Polek. Co to jest stalking, jak się przed nim bronić, kiedy można zgłosić stalking na policję i gdzie szukać pomocy? Oto wszystkie najważniejsze, praktyczne informacje o stalkingu w jednym miejscu.
Stalking – co to jest?
Stalking jest określony przez polskie prawo jako „uporczywe nękanie innej osoby lub osoby jej najbliższej”, które „wzbudza u niej uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia lub istotnie narusza jej prywatność” (art. 190a § 1. kodeksu karnego). Paragraf 2. określa, że „tej samej karze podlega, kto, podszywając się pod inną osobę, wykorzystuje jej wizerunek lub inne jej dane osobowe w celu wyrządzenia jej szkody majątkowej lub osobistej”. Stalking podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Dodatkowo, kara zwiększa się do 10 lat, jeśli ofiara w wyniku działań prześladowcy popełniła samobójstwo.
Stalking może przybierać różne formy. Od niechcianych, powtarzających się wiadomości, aż po realną przemoc fizyczną. Ze względu na miejsce, w którym dochodzi do przestępstwa, jak i wykorzystywanych przez prześladowcę narzędzi, możemy mówić o stalkingu w związku, pracy, szkole czy stalkingu telefonicznym i cyberstalkingu. Jeśli więc ktoś Cię nachodzi, śledzi, wysyła Ci wciąż niechciane wiadomości, nęka telefonami i sms-ami (także pustymi), podszywa się pod Ciebie, rozpowszechnia nieprawdziwe informacje na Twój temat, robi Ci zdjęcia bez Twojej zgody, podłożył Ci podsłuch – jesteś ofiarą stalkingu.
Stalking w związku
Stalking niezwykle często ma podłoże emocjonalne – początkowe uwielbienie dla ofiary, które wraz z odrzuceniem przez nią prześladowcy, zamienia się w chęć zemsty. Jeśli Twój były partner (tutaj pisaliśmy o tym, jak złożyć pozew o rozwód, ile kosztuje rozwód i jak uzyskać rozwód z orzeczeniem o winie partnera) zasypuje Cię telefonami, nachodzi Cię w pracy czy na uczelni, pojawia się pod Twoim domem, to jest to stalking. Również wtedy, gdy będzie chciał Cię przekonać, że próbuje jedynie namówić Cię do powrotu do niego.
Stalking w pracy i szkole
Często stalkerami są osoby, które poznajemy w szkole, na uczelni, w miejscu pracy. Dzięki temu mają dostęp do różnych informacji na temat ofiary (plan dnia, znajomi) i pretekst, aby przebywać w jej towarzystwie. Czasem stalkerem może okazać się ktoś, kogo o to w ogóle nie podejrzewasz.
Stalking telefoniczny
Telefon to częste narzędzie, którym posługują się stalkerzy. Głuche telefony, często o dziwnych porach (na przykład w środku nocy), zasypywanie skrzynki odbiorczej sms-ami – z takimi zachowaniami stalkera możesz się spotkać. Pamiętaj, że nawet jeśli wiadomości są odstręczające, nie usuwaj ich. Stanowić mogą bowiem ważny dowód w sprawie.
Stalking w internecie
Internet daje stalkerowi ogromną przewagę – od zbierania informacji o ofierze w social mediach, przez nieustanne próby nawiązania z nią kontaktu czy nienawistne komentarze, aż po umieszczanie w sieci krzywdzących dla ofiary informacji. Pozwala mu także na zachowanie (pozornej) anonimowości. Dlaczego pozornej? Na szczęście są sposoby na odkrycie tego, kto stoi za napastliwym zachowaniem.
Kim jest stalker?
Liczne badania pokazują, że stalkerami w przeważającej mierze są mężczyźni (ponad 85%), a ich ofiarami – kobiety (ponad 82%). Stalkerami są raczej osoby młode, poniżej 40 roku życia, inteligentne i dobrze wykształcone, ale często także bezrobotne, jako że stalking jest przestępstwem wymagającym od napastnika dużej ilości czasu. I bardzo często są to osoby ofierze w jakiś sposób znane – byli partnerzy, współpracownicy, osoby uczęszczające do tej samej szkoły. Jako że ofiara mogła być w przeszłości silnie związana z prześladowcą, stalkerzy często manipulują emocjonalnie nękanymi osobami, odwodząc je od zgłaszania przestępstwa. W takich momentach nie można pozwolić sobie na wahanie – brak reakcji doprowadzi jedynie do eskalacji stalkingu.
Stalking – gdzie szukać pomocy?
Jak sobie radzić ze stalkingiem? Po pierwsze, musisz sobie uświadomić, że nie jesteś sama z tym problemem. Poinformuj swoich najbliższych – rodzinę, przyjaciół – o tym, co się dzieje. Pamiętaj, że absolutnie nie powinnaś czuć się w jakikolwiek sposób winna postępowania stalkera. Nie szukaj usprawiedliwień dla jego zachowania. Po drugie, nie wchodź ze swoim prześladowcą w kontakt. Nie odpowiadaj na jego wiadomości, nie otwieraj mu drzwi, nie przyjmuj od niego prezentów. Od razu wyraź jasny i stanowczy sprzeciw wobec jego zachowania. Będzie to ważne przede wszystkim z punktu widzenia przyszłej sprawy w sądzie.
Po trzecie, zbieraj dowody. Nie kasuj wiadomości, zapisuj na komputerze zrzuty ekranu jego aktywności w sieci, a jeśli zaczepi Cię na ulicy, w szkole, w pracy – postaraj się niezauważalnie nagrać rozmowę telefonem. Sędzia musi widzieć, że działania prześladowcy miały charakter powtarzalny. Po czwarte, jeśli czujesz taką potrzebę, poszukaj pomocy psychologa. Pamiętaj również, że ściganie stalkingu następuje dopiero na wniosek osoby pokrzywdzonej. Jeśli więc nie złożysz zawiadomienia na policji, to służby nie podejmą żadnego działania. Ale wiele osób narzeka, że nawet po wizycie na komisariacie niewiele się zmienia, a policja często bagatelizuje tego typu zgłoszenia.
Jak więc zgłosić stalking, aby mieć pewność, że policja potraktuje sprawę poważnie? Warto w tym miejscu skorzystać z pomocy detektywa, prawnika lub obu naraz. Ten pierwszy pomoże Ci zebrać wszystkie konieczne do wszczęcia postępowania dowody. Ten drugi przygotuje profesjonalny wniosek i wspomoże Cię podczas wizyty na policji. Kiedy sprawa trafi już do sądu, będzie Cię reprezentować podczas kolejnych rozpraw. Wynajęcie odpowiedniej firmy pozwoli Ci znowu poczuć się bezpiecznie i pozbyć się prześladowcy z Twojego życia.